สรุปความสำคัญ

“นคร” (นามสมมติ) ช่างแต่งหน้าชาวเชียงรายวัย 28 ปี ถูกดำเนินคดีในข้อหาหมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และข้อหาตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 (3)(5) จากการแชร์โพสต์ข้อความจากเพจ “Thai Atheist เพจคนไม่เชื่อพระเจ้า V2” และ “KonthaiUK” ซึ่งมีข้อความและภาพพาดพิงรัชกาลที่ 1, รัชกาลที่ 2, รัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 10 เมื่อเดือนพฤษภาคม 2563 โดยมีศิวพันธุ์ มานิตย์กุล แจ้งความไว้ที่ สภ.บางแก้ว จ.สมุทรปราการ

กรณีดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาของประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 ที่มีอัตราโทษจำคุกสูงสุดถึง 15 ปี แต่กลับเปิดโอกาสให้บุคคลใดก็ได้ร้องทุกข์กล่าวโทษแม้ไม่ได้เป็นผู้เสียหาย ทำให้ข้อกล่าวหาดังกล่าวถูกใช้เป็นเครื่องมือในการกลั่นแกล้งบุคคลอื่นอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะกลั่นแกล้งให้ถูกดำเนินคดีในพื้นที่ห่างไกล ซึ่งอาจส่งผลในเชิงลบต่อภาพลักษณ์ของสถาบันกษัตริย์

นอกจากนั้น พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ ยังถูกใช้ผิดวัตถุประสงค์ เดิมที พ.ร.บ.ดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อรับมือ “อาชญากรรมโดยแท้” ที่พัฒนาไปตามความก้าวหน้าของเทคโนโลยี แต่กลับถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือจำกัดสิทธิเสรีภาพของประชาชน การดำเนินคดีลักษณะนี้เป็นการใช้ทรัพยากรจากภาษีประชาชนที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ

ข้อมูลการละเมิด

  • ผู้ถูกละเมิด
    • นคร (นามสมมติ)
  • ประเด็นการละเมิดสิทธิ
    • สิทธิในกระบวนการยุติธรรม
  • รูปแบบการละเมิดสิทธิ
    • การเรียกรายงานตัว / ปรับทัศนคติ
    • จับกุม / ควบคุมตัว
  • ผู้ละเมิด
    • ตำรวจ

พฤติการณ์การละเมิด

9 เม.ย. 2564 “นคร” (นามสมมติ) อายุ 28 ปี ประกอบอาชีพรับจ้างแต่งหน้าในจังหวัดเชียงราย และยังเป็นนักศึกษาชั้นปีที่ 4 ภาคเสาร์-อาทิตย์ คณะมนุษยศาสตร์ สาขาภาษาอังกฤษ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย เดินทางไปพบพนักงานสอบสวน สภ.บางแก้ว จ.สมุทรปราการ หลังได้รับหมายเรียกผู้ต้องหา ลงวันที่ 24 มี.ค. 2564 เป็นคดีที่มีศิวพันธุ์ มานิตย์กุล เป็นผู้กล่าวหา ระบุข้อกล่าวหา “หมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงอาการอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์, นำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ใดๆ ที่เกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร, เผยแพร่หรือส่งต่อซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์โดยรู้อยู่แล้วว่าเป็นข้อมูลคอมพิวเตอร์ใดๆ ที่เกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร”

ก่อนหน้านี้เมื่อวันที่ 30 พ.ย. 2563 นครเคยเดินทางไปพบพนักงานสอบสวน สภ.บางแก้ว มาแล้ว หลังได้รับหมายเรียกพยานลงวันที่ 16 ต.ค. 2563 โดยพนักงานสอบสวนได้ทำการสอบปากคำนครในฐานะพยานไว้ ก่อนให้นครเดินทางกลับ

นครจึงเข้าใจว่า การไปพบพนักงานสอบสวนในครั้งนี้จะเป็นการไปให้ข้อมูลกับตำรวจแล้วเดินทางกลับเหมือนครั้งก่อน จึงไปเพียงคนเดียวโดยไม่ได้มีญาติ หรือติดต่อทนายความไปด้วยแต่อย่างใด แต่ปรากฏว่าเมื่อเดินทางไปถึง พ.ต.ต.สมเกียรติ นาเจริญ สารวัตรสอบสวน สภ.บางแก้ว ได้แจ้งข้อกล่าวหาต่อเขาทันที

พ.ต.ต.สมเกียรติ แจ้งพฤติการณ์คดีว่า เมื่อวันที่ 26 พ.ค. 2563 เวลาประมาณ 17.00 น. ขณะที่ผู้กล่าวหากำลังทำงานอยู่ที่บ้านในจังหวัดสมุทรปราการ ได้เปิดเฟซบุ๊กพบผู้ใช้เฟซบุ๊กรายหนึ่งแชร์ข้อความของผู้ใช้เฟซบุ๊กชื่อ “Thai Atheist เพจคนไม่เชื่อพระเจ้า V2” ซึ่งมีการโพสต์ข้อความว่า “ประวัติศาสตร์ราชวงศ์จักรีตามจริงที่โรงเรียนไม่เคยสอน ร.1 ฆ่าเพื่อน ชิงบัลลังก์ ร.2 ตามเก็บลูกหลานพระเจ้าตากตายหมดเกลี้ยง” อันเป็นข้อมูลปลอม บิดเบือนเป็นการหมิ่นประมาท ดูหมิ่น แสดงความอาฆาตมาดร้ายรัชกาลที่ 10 จึงได้แคปหน้าจอและนำหลักฐานมาแจ้งความร้องทุกข์ให้ดำเนินคดีผู้ใช้เฟซบุ๊กรายดังกล่าว

พนักงานสอบสวนเห็นว่า การกระทำดังกล่าวเป็นความผิดฐาน “หมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์, นำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ใดๆ อันเป็นความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 (3)

นครได้ให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา จากนั้น ตำรวจได้นำตัวนครไปฝากขังต่อศาลจังหวัดสมุทรปราการเป็นเวลา 12 วัน ทั้งที่เขาเดินทางมาพบตามหมายเรียก และศาลได้มีคำสั่งอนุญาตให้ฝากขัง ในช่วงดังกล่าวเขาทำได้เพียงขอให้เจ้าหน้าที่ในศาลจังหวัดสมุทรปราการโทรศัพท์แจ้งให้แม่ทราบเพียงสั้นๆ ว่าเขาจะถูกคุมขังตามคำสั่งของศาล

ก่อนนครจะถูกส่งตัวไปคุมขังที่เรือนจำกลางสมุทรปราการ ซึ่งเป็นช่วงก่อนเทศกาลสงกรานต์พอดี ต่อมาหลังช่วงวันหยุดยาว ญาติของเขาที่เป็นข้าราชการได้เดินทางมายื่นขอปล่อยชั่วคราว โดยใช้ตำแหน่งเป็นหลักทรัพย์ประกัน ศาลอนุญาตให้ปล่อยตัวชั่วคราว ทำให้นครได้รับการปล่อยตัวออกจากเรือนจำ รวมระยะเวลาที่ถูกคุมขังประมาณ 9 วัน

ต่อมา วันที่ 19 มิ.ย. 2563 พนักงานสอบสวนได้นัดหมายนครให้ไปพบที่ สภ.เมืองเชียงราย เพื่อแจ้งพฤติการณ์คดีและข้อกล่าวหาเพิ่มเติม ระบุว่า นอกจากการแชร์โพสต์จากเพจ “Thai Atheist เพจคนไม่เชื่อพระเจ้า V2” โดยมีภาพของรัชกาลที่ 5 ประกอบแล้ว ผู้ต้องหายังมีการแชร์โพสต์จากผู้ใช้เฟซบุ๊กชื่อ “KonthaiUK” ที่โพสต์ภาพรัชกาลที่ 10 มีข้อความว่า “ข่าวด่วนต่างประเทศ คนเยอรมันเดือดสั่งนักการเมืองฟ้อง ‘เราไม่ต้องการกษัตริย์ของคุณที่นี่’ ” ซึ่งนครได้แชร์ พร้อมพิมพ์ข้อความประกอบว่า “แชร์ไปอ่านเป็นวิทยาทานอย่างหนึ่ง”

จากนั้นพนักงานสอบสวนได้แจ้ง 3 ข้อกล่าวหา ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 (3)(5) โดยนครยืนยันให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหาอีกครั้งหนึ่ง ก่อนพนักงานสอบสวนจะให้เดินทางกลับ

(อ้างอิง: บันทึกแจ้งข้อกล่าวหา สภ.บางแก้ว ลงวันที่ 9 เม.ย. 2564 และ https://tlhr2014.com/archives/32082)

ผลกระทบจากการละเมิดสิทธิ

  • นคร (นามสมมติ)
    มีภาระเพิ่มขึ้นจากค่าใช้จ่ายในการเดินทางจากจังหวัดเชียงรายไปต่อสู้คดีที่จังหวัดสมุทรปราการหลายต่อหลายครั้ง

แหล่งที่มา : กรณีที่ศูนย์ทนายความฯ ติดตามสัมภาษณ์