คดี 112 "ต้นไม้ - พิชญ" ขายปฏิทินเป็ดเหลือง ถูกกล่าวหาล้อเลียน ร.10

ต้นไม้ (นามสมมุติ) และพิชญ (สงวนนามสกุล) ถูกดำเนินคดี "หมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ" จากกรณีจำหน่ายปฏิทินตั้งโต๊ะรูปเป็ดสีเหลืองในเพจดังกล่าวเมื่อช่วงสิ้นปี 2563 โดยถูกกล่าวหาว่า ภาพและข้อความในปฏิทินเป็นการล้อเลียน และหมิ่นประมาทรัชกาลที่ 10

ต้นไม้ถูกจับกุมที่บ้านพักโดยไม่มีหมายจับ ไม่แจ้งสิทธิของผู้ถูกจับ และไม่ใช่กรณีการกระทำความผิดซึ่งหน้า จึงเป็นการจับกุมโดยมิชอบด้วยกฎหมาย อัยการยังบรรยายฟ้องถึงข้อความที่กล่าวหาว่าเป็นความผิดตามมาตรา 112 ซึ่งไม่ได้มีการแจ้งมาก่อนในชั้นสอบสวน

กรณีนี้ชี้ให้เห็นถึงปัญหาการตีตวามและบังคับใช้มาตรา 112 ในปัจจุบัน ซึ่งเจ้าหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรมมีการขยายการตีความไปจนเกินกว่าบทบัญญัติหรือเจตนารมณ์ของกฎหมาย จนกระทบต่อเสรีภาพในการแสดงออกโดยสงบสันติของประชาชน และถือเป็นการใช้กฎหมายในการปิดกั้นการแสดงออกของประชาชน

31 ธ.ค. 2563 เวลาประมาณ 17.30 น. ต้นไม้ (นามสมมุติ) ถูกเจ้าหน้าที่เข้าตรวจค้นบ้านพัก ยึดโทรศัพท์มือถือ พร้อมกับปฏิทินตั้งโต๊ะรูปเป็ดและเหรียญที่ระลึก ก่อนถูกควบคุมตัวไปที่ สน.หนองแขม และถูกแจ้งข้อหา “หมิ่นประมาทกษัตริย์” หรือมาตรา 112 แห่งประมวลกฎหมายอาญา

เมื่อทนายความเดินทางไปถึง สน.หนองแขม ต้นไม้เปิดเผยกับทนายความว่า ระหว่างการจับกุมเจ้าหน้าที่ตำรวจชุดจับกุมไม่ได้แสดงหมายจับหรือแจ้งสิทธิของผู้ถูกจับแต่อย่างใด รวมทั้งไม่ได้แสดงคำสั่งศาลที่ออกตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560 ในการตรวจยึดอุปกรณ์อิเล็คทรอนิกส์ แสดงเพียงหมายค้นของศาลอาญาตลิ่งชัน ทนายความจึงได้ทักท้วงประเด็นดังกล่าว เจ้าหน้าที่ตำรวจจึงคืนโทรศัพท์ให้ต้นไม้ และยึดเพียงปฏิทินตั้งโต๊ะจำนวน 174 อัน ไปเป็นของกลางเท่านั้น

จากนั้นเจ้าหน้าที่ตำรวจได้ทำบันทึกจับกุม และอ่านพฤติการณ์ รวมทั้งข้อกล่าวหาให้ต้นไม้ทราบโดยไม่ได้ระบุชัดเจนว่า ข้อความใดในปฏิทินที่เข้าข่ายหมิ่นประมาทกษัตริย์ อันเป็นองค์ประกอบความผิดตามมาตรา 112 เมื่อทนายความทักท้วง พนักงานสอบสวนจึงปรึกษากันก่อนระบุว่า มีภาพเป็ดพร้อมข้อความบนปฏิทินรวม 3 ภาพ ที่เข้าองค์ประกอบมาตรา 112

หลังพนักงานสอบสวนสอบคำให้การเสร็จสิ้น โดยต้นไม้ให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา ทนายความได้เสนอวางเงินประกัน 300,000 บาท เพื่อขอยื่นประกันในชั้นพนักงานสอบสวน แต่ ผกก.สน.หนองแขม ไม่อนุญาต โดยระบุว่า ให้ไปยื่นประกันต่อศาลอาญาตลิ่งชันในชั้นฝากขัง โดยต้องรอส่งฝากขังเมื่อศาลเปิดทำการในวันที่ 2 ม.ค. 2564

2 ม.ค. 2564 หลังต้นไม้ถูกควบคุมตัวอยู่ที่ สน.หนองแขม รวม 2 คืน พนักงานสอบสวน ได้นำตัวต้นไม้ไปขออำนาจศาลอาญาตลิ่งชันในการฝากขัง ก่อนศาลอนุญาตให้ฝากขัง และให้ประกันตัวในชั้นสอบสวน โดยใช้ตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตีวงเงินประกัน 300,000 บาท

15 ก.พ. 2564 พิชญ (สงวนนามสกุล) เข้ารับทราบข้อกล่าวหา ตามหมายเรียกข้อหา มาตรา 112 จากการขายปฏิทินเป็ดในเฟซบุ๊กเพจ “คณะราษฎร” โดยเป็นผู้ต้องหารายที่ 2 ในคดีนี้

พนักงานสอบสวน สน.หนองแขม บรรยายพฤติการณ์เช่นเดียวกับที่แจ้งต้นไม้ แต่ระบุภาพปฏิทินที่อ้างว่า เข้าข่ายหมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ เพิ่มเติมอีก 1 ภาพ และระบุอีกว่า หลังการจับกุมต้นไม้ ตำรวจสันติบาลได้เข้าร้องทุกข์กล่าวโทษต่อพนักงานสอบสวนให้ดำเนินคดีพิชญ์ ในข้อหาร่วมกับต้นไม้กระทำผิดตามมาตรา 112 หลังรับทราบข้อกล่าวหา โดยพิชญให้การปฏิเสธ เจ้าหน้าที่ไม่มีการควบคุมตัวไว้แต่อย่างใด

(อ้างอิง: บันทึกจับกุม สน.หนองแขม ลงวันที่ 31 ธ.ค. 2564, https://tlhr2014.com/archives/24655 และ https://tlhr2014.com/archives/25953)

• คดีที่ 1 : TLHR64009