สรุปความสำคัญ

"เพนกวิน" พริษฐ์ ชิวารักษ์ และอานนท์ นำภา นักกิจกรรม "ราษฎร" ถูกดำเนินคดีตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 กรณีปราศรัยในกิจกรรม “ปาร์ตี้ริมเขา เป่าเค้กวันเกิด พลเรือเอกก๊าบๆ” ที่ลานหอศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งจัดขึ้นโดยกลุ่ม “ประชาคมมอชอ” เมื่อวันที่ 23 พ.ย. 2563 ในประเด็นงบสถาบันกษัตริย์ และการเปลี่ยนแปลงการจัดการทรัพย์สินของกษัตริย์ โดยตำรวจเห็นว่า มีเนื้อหาเข้าข่ายดูหมิ่น หมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์

กรณีนี้สะท้อนให้เห็นปัญหาของมาตรา 112 ที่ถูกตีความอย่างกว้างขวาง ซึ่งขัดต่อหลักกฎหมายอาญาที่ต้องตีความอย่างเคร่งครัด และถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือปิดกั้นเสรีภาพในการความเห็นของประชาชน กระทบต่อเสรีภาพการแสดงออกของประชาชนเป็นอย่างยิ่ง

ข้อมูลการละเมิด

  • ผู้ถูกละเมิด
    • พริษฐ์ ชิวารักษ์
    • อานนท์ นำภา
  • ประเด็นการละเมิดสิทธิ
    • เสรีภาพการแสดงออก
    • สิทธิในกระบวนการยุติธรรม
  • ผู้ละเมิด
    • ตำรวจ

พฤติการณ์การละเมิด

เมื่อช่วงค่ำวันที่ 23 พ.ย. 2563 ที่หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กลุ่มประชาคมมอชอ คณะราษฎร และประชาชนปลดแอกเชียงใหม่ จัดเวที #ม็อบ23พฤศจิกา “ปาร์ตี้ริมเขา เป่าเค้กวันเกิด พลเรือเอก ก๊าบๆ” โดยมีรายงานว่า แกนนำคณะราษฎร อาทิ อานนท์ นำภา ทนายความนักสิทธิมนุษยชน และพริษฐ์ ชิวารักษ์ จะร่วมขึ้นเวทีปราศรัยด้วย

ก่อนเข้าพื้นที่เวทีชุมนุม มีการ์ดของผู้ชุมนุมสกรีนบุคคลที่จะเข้ามามาในพื้นที่อย่างเข้มข้น โดยเฉพาะสื่อมวลชนที่ต้องลงทะเบียนและแสดงบัตรประจำตัวต้นสังกัด มิฉะนั้นจะไม่อนุญาตให้ทำข่าว ส่วนพื้นที่ด้านนอกก็มีตำรวจ สภ.ภูพิงคราชนิเวศน์ และ สภ.ช้างเผือกดูแลรักษาความปลอดภัยอยู่ มีนักเรียน นักศึกษา ประชาชนชาวเชียงใหม่ เข้าร่วมอย่างคึกคัก กิจกรรมหนึ่งคือการฉายเลเซอร์ข้อเรียกร้องของกลุ่มคณะราษฎร เช่น การเรียกร้องให้มีการปฏิรูปสถาบัน เรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออก ส.ว.ต้องมาจากการเลือกตั้ง และการแก้รัฐธรรมนูญ

บนเวทีปราศรัยมีการเปิดฟรีไมค์ให้กลุ่มต่างๆ ขึ้นกล่าวปราศรัย ทั้งกลุ่มแรงงาน กลุ่มเรียกร้องสิทธิผู้หญิง กลุ่มแอลจีบีที กลุ่มชาติพันธุ์ และล่าสุดคือตัวแทนจากนักศึกษาแพทย์ ของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่ขึ้นมากล่าวปราศรัยเรื่องระบบโซตัส แรงกดดันในระบบการเรียนจากรุ่นพี่ และอาจารย์ผู้สอน (https://www.mobdatathailand.org/case-file/1612258900407/)

18 ก.พ. 2564 ที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพ พนักงานสอบสวน สภ.ภูพิงคราชนิเวศน์ จ.เชียงใหม่ เข้าแจ้งข้อกล่าวหาแก่ “เพนกวิน” พริษฐ์ ชิวารักษ์ และอานนท์ นำภา ในข้อหา “หมิ่นประมาทกษัตริย์” มาตรา 112 แห่งประมวลกฎหมายอาญา จากกิจกรรม “ปาร์ตี้ริมเขา เป่าเค้กวันเกิด พลเรือเอกก๊าบๆ” ที่ลานหอศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งจัดขึ้นโดยกลุ่ม “ประชาคมมอชอ” เมื่อวันที่ 23 พ.ย. 2563 โดยทั้งอานนท์และพริษฐ์ได้ขึ้นปราศรัยกล่าวถึงประเด็นทรัพย์สินของกษัตริย์ และงบประมาณสถาบันกษัตริย์

คดีนี้ทั้งสองคนยังไม่เคยได้รับหมายเรียกมาก่อน แต่ในบันทึกแจ้งข้อกล่าวหาได้ระบุว่าศาลจังหวัดเชียงใหม่ได้ออกหมายจับที่ 69/2564 สำหรับพริษฐ์ และ 70/2564 สำหรับอานนท์ ลงวันที่ 5 ก.พ. 2564 อย่างไรก็ตาม ทั้งสองถูกคุมขังระหว่างพิจารณาคดีมาตรา 112 จากการชุมนุม #19กันยาทวงอำนาจคืนราษฎร ตั้งแต่เมื่อวันที่ 9 ก.พ. 2564 ทำให้พนักงานสอบสวน สภ.ภูพิงคราชนิเวศน์ไม่สามารถปฏิบัติตามหมายโดยการจับกุมส่งพนักงานตามหมายจับ จึงเดินทางมาแจ้งข้อหาทั้งสองคนในเรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ

ร.ต.อ.สมโภช น้อยคง รองสารวัตร (สอบสวน) สภ.ภูพิงคราชนิเวศน์ ได้บรรยายพฤติการณ์โดยสรุปว่า ในวันเกิดเหตุ เจ้าหน้าที่ตำรวจ ผู้กล่าวหาได้รับมอบหมายจากผู้บังคับบัญชาให้เฝ้าติดตามการจัดกิจกรรมครั้งนี้ และเจ้าหน้าที่ชุดสืบสวน ตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่ ที่ได้รับมอบหมายให้บันทึกเทปปราศรัย

ในเวลาต่อมา เมื่อ 19.55 น. พริษฐ์ได้ปราศรัยถึงงบประมาณสถาบันกษัตริย์ด้วยประโยค ดังนี้ “ไม่เคยมีรัฐบาลไหนเลยที่จะสนองพระราชประสงค์ได้เพียงนั้น ไม่เคยมีหมาตัวไหนเลยที่จะจงรักภักดีต่อเจ้านายได้ขนาดนี้และรับใช้มันได้ขนาดนี้”

จากนั้น อานนท์ นำภาได้ขึ้นปราศรัยในเวลา 20.20 น. ถึงประเด็นทรัพย์สินกษัตริย์ และประเด็นการถือหุ้นบริษัทไทยพาณิชย์ และปูนซีเมนต์ของรัชกาลที่ 10 รวมไปถึงการโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินจากในครอบครองของรัฐเป็นการครอบครองในนามของกษัตริย์รัชกาลที่ 10

ผู้กล่าวหาเห็นว่า คำปราศรัยข้างต้นมีเนื้อความที่เข้าข่ายหมิ่นประมาทกษัตริย์ จึงประสานเจ้าหน้าที่ชุดสืบสวน ตํารวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่ ให้ถอดเทปคำปราศรัยและทำรายงานถึงกิจกรรมนี้ เสนอไปยังผู้บังคับบัญชาตามลําดับชั้น

ต่อมา คณะกรรมการพิจารณาความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร ตํารวจภูธรภาค 5 ได้มีมติเห็นชอบให้ดําเนินคดีกับผู้ต้องหาในความผิดตามมาตราดังกล่าว และผู้บังคับบัญชาได้มอบหมายให้ผู้กล่าวหามาร้องทุกข์กล่าวโทษต่อพนักงานสอบสวนเพื่อให้ดําเนินคดีกับผู้ต้องหาตามกฎหมาย พร้อมรวบรวมพยานหลักฐานและยื่นคําร้องขอให้ศาลออกหมายจับ

อานนท์และพริษฐ์ให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา และจะส่งคำให้การเพิ่มเติมเป็นหนังสือภายใน 30 วัน

(อ้างอิง: บันทีกการแจ้งข้อกล่าวหา เรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ ลงวันที่ 18 ก.พ. 2564 และ https://tlhr2014.com/archives/26129)

ภูมิหลัง

  • อานนท์ นำภา
    จบการศึกษาคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ปี 2551 เริ่มเป็นทนายความด้านสิทธิมนุษยชน ปี 2553 ก่อตั้งสำนักงานทนายความราษฎรประสงค์ เพื่อให้ความช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชน นอกจากนี้ยังเป็นทนายความในเครือข่ายของศูนย์ข้อมูลประชาชนผู้ได้รับผลกระทบจากการสลายการชุมนุม (ศปช.) สมาคมนักกฎหมายสิทธิมนุษยชน และศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน
  • พริษฐ์ ชิวารักษ์
    อดีตเลขาธิการกลุ่มการศึกษาเพื่อความเป็นไท

แหล่งที่มา : กรณีที่ศูนย์ทนายความฯ ติดตามสัมภาษณ์