ลุงโอภาส คดีหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ (เขียนผนังห้องน้ำ)

หลังนายโอภาสถูกควบคุมตามกฎอัยการศึกที่ พล.ม.2 และกองบังคับการปราบปรามรวม 6 วัน ร.ต.ท.จักรี กุลแก้ว พนักงานสอบสวน กองกำกับการ 1 กองบังคับการปราบปราม ได้แจ้งข้อกล่าวหาต่อนายโอภาส ในความผิดฐานหมิ่นประมาท ดูหมิ่นหรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ อันเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 โดยนายโอภาสให้การปฏิเสธข้อหา มาตรา 112 แต่ยอมรับว่าเป็นผู้เขียนข้อความดังกล่าวจริง โดยไม่ได้มีเจตนาหมิ่นสถาบัน

จากนั้น พนักงานสอบสวนได้นำตัวนายโอภาสไปฝากขังยังศาลทหารกรุงเทพ ทนายความได้ยื่นคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว โดยวางโฉนดที่ดินประเมินราคาจำนวน 2.5 ล้านบาท เป็นหลักทรัพย์ประกัน และระบุเหตุผลว่า ผู้ต้องหาไม่เคยกระทำผิดมาก่อน มีภูมิลำเนาอันเป็นถิ่นที่อยู่มีหลักแหล่งแน่นอน ไม่ได้มีอิทธิพลหรือความสามารถที่จะไปยุ่งเกี่ยวกับพยานหลักฐานได้ และผู้ต้องหาได้ให้การเป็นประโยชน์ในชั้นสอบสวน หากพนักงานสอบสวนประสงค์จะสอบสวนเพิ่มเติม หรือเรียกพยานเอกสาร หรือพยานวัตถุในคดี ผู้ต้องหาก็ยินดีปฏิบัติตามที่พนักงานสอบสวนมีคำสั่งทุกประการ

นอกจากนี้ คำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราวยังระบุเหตุผลด้านสุขภาพด้วยว่า ผู้ต้องหามีอายุ 67 ปี ถือว่าเป็นผู้สูงอายุ นั่งหรือนอนกับพื้นไม่ได้ เพราะมีอาการเจ็บที่บริเวณหมอนรองกระดูก สภาพความเป็นอยู่ภายในเรือนจำอาจไม่เอื้ออำนวยต่อการอยู่อาศัยของผู้สูงวัย รวมถึงมีโรคประจำตัว คือโรคความดันโลหิตสูง ต้องรับประทานยาเพื่อรักษาโรคเป็นประจำ การอยู่ในเรือนจำอาจทำให้อาการของผู้ต้องหารุนแรงขึ้น สภาพแวดล้อมในเรือนจำไม่เอื้อต่อการดูแลรักษาสุขภาพ และหากอาการกำเริบอาจไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

อย่างไรก็ตาม ศาลทหารมีคำสั่งอนุญาตให้ฝากขังตามคำร้องของพนักงานสอบสวน และไม่อนุญาตปล่อยตัวชั่วคราว โดยระบุเหตุผลว่า "คดีมีอัตราโทษสูง เมื่อพิจารณาจากพฤติการณ์แห่งความผิดแล้ว ผู้ต้องหาถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร ซึ่งอยู่ในระหว่างประกาศกฎอัยการศึก หากอนุญาตให้ปล่อยชั่วคราว ผู้ต้องหาอาจไปกระทำการใดๆ หรือก่อเหตุประการอื่น และอาจหลบหนี"

(อ้างอิง: บันทึกแจ้งข้อกล่าวหา กองบังคับการปราบปราม ลงวันที่ 20 ต.ค. 57, คำร้องประกอบคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 20 ต.ค. 57 และ https://tlhr2014.wordpress.com/2015/10/13/opas_second_case/

พนักงานสอบสวนยื่นคำร้องขอฝากขังครั้งที่ 2 ต่อศาลทหารกรุงเทพ กำหนดฝากขังตั้งแต่ 1-12 พฤศจิกายน 2557 โดยอ้างว่าการสอบสวนยังไม่เสร็จสิ้น ต้องสอบปากคำพยานบุคคลเพิ่มอีก 5 ปาก และรอผลการตรวจพิสูจน์ลายพิมพ์นิ้วมือผู้ต้องหาจากกองทะเบียนประวัติอาชญากร

เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์นำตัวนายโอภาสมาศาล ทนายความยื่นคำร้องขอคัดค้านการฝากขัง โดยระบุว่า "ไม่มีเหตุจำเป็นที่จะต้องควบคุมตัวผู้ร้องไว้อีก เพราะผู้ร้องจะได้รับผลกระทบต่อด้านอาชีพและสุขภาพอย่างมาก และผู้ร้องได้ให้การในชั้นสอบสวนเกี่ยวกับข้อเท็จจริงทั้งหมดแล้ว คดีนี้มีข้อเท็จจริงและพยานหลักฐานไม่ซับซ้อน คำให้การในชั้นสอบสวนก็เป็นประโยชน์ในการรวบรวมพยานหลักฐานเกี่ยวกับคดีแล้ว" อย่างไรก็ตาม หลังไต่สวนพนักงานสอบสวน ศาลทหารกรุงเทพอนุญาตให้ฝากขังต่อ โดยระบุว่า พิจารณาแล้วเห็นว่านายโอภาสกระทำผิดข้อหาร้ายแรงตามคำแถลงของพนักงานสอบสวน และปรากฏว่ายังมีเหตุจำเป็นที่จะต้องควบคุมตัวผู้ต้องหาระหว่างการสอบสวนต่อไป

ช่วงบ่ายของวันเดียวกัน ทนายความของนายโอภาสยื่นคำร้องขอปล่อยชั่วคราวครั้งที่ 2 โดยใช้หลักทรัพย์เป็นที่ดินเช่นเดียวกับในครั้งแรก พร้อมทั้งระบุเหตุผลเพิ่มเติมว่า "นอกจากโรคประจำตัวความดันโลหิตสูงของผู้ต้องหาจะเป็นอุปสรรคในการถูกคุมขังแล้ว ยังมี “ภาวะแทรกซ้อน” ที่อาจเกิดขึ้นจากความดันโลหิตที่สูงขึ้นคือ อาการบวมของเส้นเลือดในจอรับภาพที่ดวงตาข้างขวา ซึ่งต้องมีการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด หากเกิดอาการแทรกซ้อนดังกล่าวขึ้นแล้วไม่สามารถรักษาด้วยการยิงเลเซอร์ที่จอรับภาพได้ทันเวลา เส้นเลือดจะแตกและส่งผลให้ประสาทการรับรู้ของดวงตาเสียไปอย่างถาวร"

เวลาประมาณ 16.00 น.ศาลทหารกรุงเทพมีคำสั่งไม่อนุญาตให้ปล่อยตัวชั่วคราว โดยให้เหตุผลว่า “ศาลนี้เคยสั่งไม่อนุญาตให้ปล่อยชั่วคราว โดยระบุเหตุผลไว้ชัดแจ้งแล้ว กรณีไม่มีเหตุเปลี่ยนแปลงคำสั่งเดิม"

(อ้างอิง : คำร้องฝากขังครั้งที่ 2, คำร้องคัดค้านการขอฝากขังครั้งที่ 2 และคำร้องประกอบคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 31 ต.ค. 2557)

พนักงานสอบสวนยื่นคำร้องขอฝากขังครั้งที่ 3 มีกำหนดตั้งแต่วันที่ 13-24 พ.ย. 2557 โดยให้เหตุผลประกอบคำร้องว่าต้องสอบสวนพยานบุคคลอีก 4 ปาก และรอผลตรวจลายนิ้วมือจากทะเบียนประวัติอาชญากรรม ศาลทหารกรุงเทพอนุญาตให้ฝากขังต่อตามคำร้องของพนักงานสอบสวน

ทนายความของนายโอภาสยื่นคำร้องขอปล่อยชั่วคราวเป็นครั้งที่ 3 โดยใช้หลักทรัพย์เดิม พร้อมระบุเหตุผลเพิ่มเติมว่า ผู้ต้องหาทำไปโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ สำนึกผิดและทำจดหมายแสดงเจตนาถึงสำนักราชเลขาธิการแล้ว นอกจากนี้ ญาติของผู้ต้องหาได้ขอประวัติการรักษาโรคความดันโลหิตสูงจากโรงพยาบาลที่ผู้ต้องหารักษาตัวอยู่เพื่อมาประกอบการยื่นประกันตัว ในใบประวัติการรักษาระบุว่า ผู้ต้องหาต้องได้รับยาต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม หากจำเป็นสามารถวัดความดันโลหิตผู้ต้องหาและให้ญาติไปรับยาแทนเพื่อนำมาให้ผู้ต้องหาที่เรือนจำได้

ศาลทหารกรุงเทพยังคงมีคำสั่งไม่อนุญาตให้ปล่อยชั่วคราวโดยระบุว่า ยังไม่มีเหตุเปลี่ยนแปลงดุลยพินิจเดิม

(อ้างอิง : คำร้องฝากขังครั้งที่ 3 และคำร้องประกอบคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 12 พ.ย. 2557 และ https://prachatai.com/journal/2014/11/56461)

เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์นำตัวนายโอภาสมายังศาล แต่ไม่ปรากฏพนักงานสอบสวน มีเพียงคำร้องขอฝากขังผู้ต้องหาครั้งที่ 4 ที่ยื่นไว้แล้ว การฝากขังครั้งที่ 4 มีกำหนดตั้งแต่วันที่ 25 ต.ค. - 6 พ.ย. 2557 โดยคำร้องระบุว่า การสอบสวนยังไม่เสร็จสิ้น ต้องสอบปากคำพยานบุคคลเพิ่มอีก 2 ปาก และรอผลตรวจลายนิ้วมือจากทะเบียนประวัติอาชญากรรม

ทนายความของนายโอภาสยื่นคำร้องคัดค้านการขอฝากขัง ให้เหตุผลว่า พนักงานสอบสวนไม่มีเหตุจำเป็นจะต้องควบคุมตัวนายโอภาสไว้ เนื่องจากคดีมีข้อเท็จจริงและพยานหลักฐานที่ไม่ซับซ้อน คำให้การของนายโอกาสในชั้นสอบสวนก็เป็นประโยชน์ในการรวบรวมพยานหลักฐานเกี่ยวกับคดีนี้แล้ว ไม่มีเหตุที่นายโอภาสจะไปยุ่งเกี่ยวกับพยานหลักฐานได้อีก

อย่างไรก็ตาม ศาลอนุญาตให้ฝากขังต่อ โดยให้เหตุผลเช่นเดิมว่า เป็นคดีร้ายแรง มีอัตราโทษสูง ทนายความจึงยื่นคำร้องขอปล่อยชั่วคราวอีกเป็นครั้งที่ 4 โดยใช้หลักทรัพย์เดิม ศาลยังมีคำสั่งไม่อนุญาตปล่อยตัวชั่วคราว โดยระบุว่า ไม่มีเหตุให้เปลี่ยนแปลงคำสั่ง

(อ้างอิง : คำร้องฝากขังครั้งที่ 4 และคำร้องประกอบคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 24 พ.ย. 2557)

พนักงานสอบสวนยื่นขอฝากขังนายโอภาสเป็นครั้งที่ 5 ตั้งแต่วันที่ 7-18 ธันวาคม 2557 โดยระบุเหตุผลว่าต้องสอบสวนปากคำพยานบุคคลอีก 2 ปาก และรอผลตรวจพิสูจน์ลายมือเขียนของผู้ต้องหาจากกองพิสูจน์หลักฐาน ศาลอนุญาตให้ฝากขังตามคำร้อง ทนายความจึงยื่นคำร้องขอปล่อยชั่วคราวอีกเป็นครั้งที่ 5 โดยใช้หลักทรัพย์เดิม พร้อมทั้งยื่นเอกสารประกอบเป็นรายละเอียดข้อมูลเกี่ยวกับสภาวะแทรกซ้อน Coats’ disease ซึ่งกล่าวถึงผลกระทบของอาการบวมของเส้นเลือดในจอรับภาพที่ดวงตา อันเป็นภาวะแทรกซ้อนจากความดันโลหิตสูง ที่อาจเกิดขึ้นกับนายโอภาสได้ ทั้งนี้ ศาลยังมีคำสั่งไม่อนุญาตปล่อยตัวชั่วคราวเช่นเดิม

(อ้างอิง : คำร้องฝากขังครั้งที่ 5 และคำร้องประกอบคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 4 ธันวาคม 2557)

พนักงานสอบสวนยื่นคำร้องขอฝากขังนายโอภาสครั้งที่ 7 ต่อศาลทหารกรุงเทพ ตั้งแต่วันที่ 31 ธันวาคม 2557 - 11 มกราคม 2558 โดยระบุเหตุผลว่า การสอบสวนยังไม่เสร็จสิ้น เนื่องจากอำนาจการสั่งคดีอยู่ในอำนาจพิจารณาของคณะกรรมการพิจารณาคดีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ

(อ้างอิง : คำร้องฝากขังครั้งที่ 7 ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 30 ธันวาคม 2557)

อัยการศาลทหารกรุงเทพ เป็นโจทก์ยื่นฟ้องนายโอภาสต่อศาลทหารกรุงเทพ ในคดีที่นายโอภาสถูกกล่าวหาว่าเขียนข้อความอันเป็นการดูหมิ่นพระมหากษัตริย์ ที่บานประตูห้องน้ำชาย ชั้น 2 ห้างซีคอนสแควร์ เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2557 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่กฎอัยการศึกยังมีผลบังคับใช้อยู่ โจทก์บรรยายฟ้องว่า ข้อความดังกล่าวทำให้บุคคลที่สามหรือประชาชนทั่วไปที่ได้อ่านข้อความดังกล่าวแล้ว สามารถเข้าใจโดยรวมว่าเป็นรัชกาลที่ 9 เเละทำให้พระองค์ท่านเสื่อมเสียพระเกียรติ ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง

ทั้งนี้ อัยการศาลทหารมีคำขอท้ายฟ้องให้ลงโทษนายโอภาสตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 เเละขอให้ศาลริบปากกาของกลางด้วย

(อ้างอิง : คำฟ้อง ศาลทหารกรุงเทพ คดีดำที่ 11ก./2558 ลงวันที่ 9 มกราคม 2558 และ https://tlhr2014.wordpress.com/2015/10/13/opas_second_case/)

เวลาประมาณ 10.15 น. ศาลทหารกรุงเทพนัดสอบคำให้การนายโอภาส อย่างไรก็ตาม นายโอภาสเเถลงต่อศาลว่า ขอให้การรับสารภาพตามฟ้อง โดยก่อนหน้านี้ เมื่อวันที่ 18 มี.ค. ทนายจำเลยได้ยื่นคำร้องประกอบคำรับสารภาพ เพื่อขอให้ศาลพิจารณาพิพากษาลงโทษจำเลยในสถานเบาที่สุด และรอการลงโทษจำเลย โดยให้เหตุผลว่า จำเลยกระทำผิดครั้งแรก รวมทั้งมีปัญหาด้านสุขภาพที่แม้ว่าในเรือนจำจะมีโรงพยาบาลราชทัณฑ์ แต่เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลได้แจ้งกับจำเลยว่าไม่มีแพทย์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ตลอดจนไม่มีอุปกรณ์สำหรับการตรวจและรักษาโรคและอาการแทรกซ้อนของจำเลย อาจทำให้ไม่สามารถเข้าถึงการรักษาพยาบาลอย่างเหมาะสมตามกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง

นอกจากนี้ จำเลยยังมีความกังวลและห่วงใยต่อภรรยาและบุตรสาว เนื่องจากภรรยาต้องค้าขายเพียงคนเดียว จากที่เคยช่วยกันประกอบอาชีพ ขณะที่บุตรสาวมีความผิดปกติทางอารมณ์ โดยมีเพียงจำเลยที่สามารถบรรเทาและรักษาอาการดังกล่าวได้ หากครอบครัวต้องขาดเสาหลักทั้งทางเศรษฐกิจและสภาวะจิตใจ อาจทำให้ครอบครัวอยู่สภาวะที่ย่ำแย่มากไปกว่าเดิม

ศาลทหารกรุงเทพจึงมีคำพิพากษาว่า จำเลยมีความผิดฐานหมิ่นประมาท ดูหมิ่น พระมหากษัตริย์ ตามประมวลกฎหมายอาญา ม.112 ให้ลงโทษจำคุก 3 ปี แต่จำเลยให้การรับสารภาพและให้การเป็นประโยชน์แก่การพิจารณา อันเป็นเหตุบรรเทาโทษ จึงลดโทษให้กึ่งหนึ่ง คงจำคุก 1 ปี 6 เดือน ตามที่จำเลยยื่นคำร้องขอให้ลงโทษสถานเบาและรอการลงโทษจำคุกให้จำเลย พร้อมทั้งได้แนบหนังสือรับรองความประพฤติของจำเลยและเอกสารที่เกี่ยวข้องมาด้วยนั้น ศาลได้พิเคราะห์พฤติการณ์แห่งการกระทำผิดของจำเลยแล้วเห็นว่า เป็นการล่วงละเมิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ซึ่งประชาชนเคารพเทิดทูน จึงเป็นการกระทบต่อความรู้สึกของประชาชนอย่างร้ายแรง ยังไม่มีเหตุผลสมควรที่จะรอการลงโทษจำคุกให้จำเลย ประกอบกับศาลได้ลงโทษจำเลยในสถานเบาอยู่แล้ว จึงให้ยกคำขอของจำเลยในส่วนที่ขอให้รอการลงโทษ และสั่งริบปากกาของกลาง

คำพิพากษามีผลให้คดีถึงที่สุด เนื่องจากเป็นการพิจารณาคดีในศาลทหารในระหว่างการประกาศใช้กฎอัยการศึก ซึ่งคู่ความไม่สามารถอุทธรณ์ฎีกาได้

คดีนี้นับเป็นคดีแรกที่ศาลทหารลงโทษเบาที่สุด และเป็นการพิจารณาโดยเปิดเผย ผู้สังเกตการณ์จากองค์การสหประชาชาติ ผู้สื่อข่าวต่างประเทศและญาติ สามารถเข้าฟังได้ แต่ไม่ได้รับอนุญาตให้จดบันทึก

(อ้างอิง: คำพิพากษา ศาลทหารกรุงเทพ คดีดำที่ 11 ก./2558 คดีแดงที่ 99ก./ 2558 ลงวันที่ 20 มีนาคม 2558, ใบสำคัญคดีถึงที่สุด ศาลทหารกรุงเทพ ลงวันที่ 24 มีนาคม 2558, https://tlhr2014.wordpress.com/2015/10/13/opas_second_case/ และ https://prachatai.com/journal/2015/03/58481)