กิจกรรม "พลเมืองรุกเดิน" พันธ์ศักดิ์ถูกดำเนินคดี ม.116

หลังถูกจับกุมตามหมายจับศาลทหารกรุงเทพระหว่างการตรวจหนังสือเดินทางที่ท่าเรือหิรัญนคร อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย เมื่อวันที่ 24 ต.ค. 58 และถูกควบคุมตัวที่ สภ.เชียงแสน 1 คืน ตำรวจควบคุมตัวนายปรีชาส่งให้พนักงานสอบสวน สน.ชนะสงคราม พนักงานสอบสวนแจ้งข้อกล่าวหา กระทำให้ปรากฏแก่ประชาชน ด้วยวาจา หนังสือ หรือวิธีอื่นใด อันมิใช่เป็นการกระทำภายในความมุ่งหมายแห่งรัฐธรรมนูญ หรือมิใช่เพื่อแสดงความคิดเห็น หรือติชมโดยสุจริต เพื่อให้ประชาชนล่วงละเมิดกฎหมายแผ่นดิน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 116 และข้อหาร่วมกันฝ่าฝืนประกาศ คสช.ฉบับที่ 7/2557 เรื่อง ห้ามชุมนุมทางการเมือง นายปรีชาให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา

(อ้างอิง: https://freedom.ilaw.or.th/case/692)

พนักงานสอบสวนนำตัวปรีชาไปขออำนาจศาลทหารกรุงฝากขังครั้งที่ 1 มีกำหนด 12 วัน นับแต่วันที่ 26 ต.ค. - 6 พ.ย. 58 โดยระบุเหตุผลในคำร้องขอฝากขังว่า การสอบสวนยังไม่เสร็จสิ้น ต้องสอบปากคำพยาน 7 ปาก และรอผลการตรวจสอบประวัติผู้ต้องหา ต่อมา ทนายจากกลุ่มนักกฎหมายอาสาเพื่อสิทธิมนุษยชน (กนส.) ยื่นประกันตัว ศาลอนุญาตให้ประกัน โดยกำหนดหลักประกัน 150,000 บาท แต่ญาติของปรีชาใช้สลากออมสินมูลค่า 500,000 บาท เป็นหลักทรัพย์ค้ำประกัน นายปรีชาได้รับการปล่อยตัวที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพในวันเดียวกัน

(อ้างอิง: https://freedom.ilaw.or.th/case/692)

อัยการทหารนัดนายปรีชาส่งฟ้องต่อศาลทหารกรุงเทพ ในความผิดฐานฝ่าฝืนประกาศ คสช.ฉบับที่ 7/2557 เรื่องห้ามชุมนุมทางการเมือง โดยอัยการไม่ได้ฟ้องในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116 ตามที่มีการแจ้งข้อกล่าวหาในชั้นสอบสวน จากนั้น ศาลมีคำสั่งให้ประกันนายปรีชาด้วยหลักทรัพย์เดิม และได้รับการปล่อยตัวที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพ

(อ้างอิง: https://freedom.ilaw.or.th/case/692)

ศาลอ่านและอธิบายคำฟ้องให้นายปรีชาฟัง และถามคำให้การ นายปรีชาให้การรับสารภาพ และยืนยันตามคำร้องประกอบคำรับสารภาพที่ยื่นต่อศาลแล้ว อย่างไรก็ตาม อัยการทหารคัดค้านคำร้องดังกล่าว ซึ่งขอให้ศาลลงโทษสถานเบาและรอการลงโทษ ในส่วนที่ว่า ...ในวันที่เกิดเหตุจำเลยเพียงแค่ไปมอบดอกไม้เท่านั้น... ถึงส่วนที่ว่า ...การกระทำความผิดดังกล่าวเป็นไปด้วยความโง่เขลาเบาปัญญา... ถ้าจำเลยยอมตัดข้อความในส่วนนี้ โจทก์ก็จะไม่คัดค้าน จำเลยยินยอมตัดข้อความส่วนดังกล่าวออก

ศาลจึงอ่านคำพิพากษามีเนื้อหาโดยสรุป คือ จำเลยถูกฟ้องในความผิดฐานมั่วสุมหรือชุมนุมทางการเมือง ตามประกาศ คสช.ฉบับที่ 7/2557 ลงวันที่ 22 พ.ค. 2557 ซึ่งมีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

ต่อมา ในระหว่างพิจารณาคดีดังกล่าวนี้ คสช. ได้ออกคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 3/2558 ลงวันที่ 1 เม.ย. 2558 ข้อ 12 กำหนดให้ความผิดฐานมั่วสุมหรือชุมนุมทางการเมือง ณ ที่ใด ๆ ที่มีจำนวนตั้งแต่ 5 คนขึ้นไป มีโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ถือเป็นกรณีที่มีกฎหมายออกมาใช้ภายหลังเป็นคุณแก่จำเลยกว่าประกาศ คสช. ฉบับที่ 7/2557 ฉะนั้นจึงจะต้องลงโทษจำเลยตามคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 3/2558 ข้อ 12 อันเป็นไปตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3

พิพากษาว่า การกระทำของจำเลยถือเป็นความผิดฐานชุมนุมหรือมั่วสุมทางการเมืองตามคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 3/2558 ข้อ 12 ลงโทษจำคุก 6 เดือน ปรับ 8,000 บาท จำเลยให้การรับสารภาพ ลดโทษให้กึ่งหนึ่ง คงจำคุก 3 เดือน ปรับ 4,000 บาท ส่วนคำร้องขอให้ลงโทษสถานเบาและขอให้รอการลงโทษ ศาลพิเคราะห์แล้วเห็นว่า จำเลยไม่เคยกระทำความผิดมาก่อน และพฤติการณ์ไม่ถึงขั้นร้ายแรง โทษจำคุกจึงให้รอการลงโทษไว้มีกำหนด 1 ปี

หลังศาลมีคำพิพากษา วิญญัติ ชาติมนตรี จากกลุ่มนักกฎหมายอาสาเพื่อสิทธิมนุษยชน (กนส.) ให้สัมภาษณ์ว่า เนื่องจากคดีนี้อัยการฟ้องปรีชาในความผิดฐานฝ่าฝืนประกาศ คสช.ฉบับที่ 7/2557 เท่านั้น ทนายจึงปรึกษาแนวทางคดีกับปรีชาซึ่งปรีชาก็ยินดีรับสารภาพเพราะคดีนี้เป็นคดีที่โทษน้อยและการสู้คดีจะเป็นภาระกับปรีชาอย่างมาก ขณะเดียวกัยปรีชาก็ให้สัมภาษณ์กับผู้สื่อข่าวสั้น ๆ ว่าขอขอบคุณศาลที่ให้ความเมตตา เพราะตอนนี้ตนเองอายุมากแล้วและมีโรคประจำตัว ล่าสุดก็พึ่งทำบายพาสหัวใจไปสองเส้น

ทั้งนี้ ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนตั้งข้อสังเกตในการพิจารณาคดีนี้ ดังต่อไปนี้

1. คดีนี้แสดงให้เห็นถึงกระบวนการพิจารณาคดีที่ล่าช้าของศาลทหาร เนื่องจากอัยการทหารยื่นฟ้องต่อศาลทหารกรุงเทพเมื่อวันที่ 11 ธ.ค. 2558 แต่ศาลทหารกรุงเทพนัดสอบคำให้การวันที่ 23 พ.ค. 59 รวมเป็นระยะเวลามากกว่า 5 เดือน โดยหลักแล้วหากไม่มีการสอบคำให้การจำเลยให้แล้วเสร็จ กระบวนการพิจารณาคดีก็ไม่สามารถที่จะดำเนินการต่อไปได้

กระบวนการพิจารณาคดีที่ล่าช้านี้ไม่สอดคล้องกับหลักสิทธิของจำเลย ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ม.8 ที่ระบุว่า เมื่อยื่นฟ้องแล้ว จำเลยมีสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาที่รวดเร็ว ต่อเนื่อง รวมถึงขัดต่อ ICCPR ข้อ 14 ที่ระบุว่า ในการพิจารณาคดีอาญา บุคคลมีสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาโดยไม่ชักช้าเกินความจำเป็น

เมื่อกระบวนการยุติธรรมชักช้าเกินความจำเป็น อาจจะส่งผลให้จำเลยตัดสินใจรับสารภาพ เนื่องจากกระบวนการที่ล่าช้ายาวนานเป็นภาระเกินความจำเป็นต่อตัวจำเลย ดังที่เคยเกิดขึ้นแล้วในกรณีของ สมัคร ที่ถูกดำเนินคดีตามประมวลกฎหมายอาญา ม.112

2. คดีนี้ เป็นคดีที่ถูกกล่าวหาว่าเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 15 มี.ค. 2558 ซึ่งอยู่ในระหว่างประกาศใช้กฎอัยการศึก จำเลยจึงไม่สามารถที่จะอุทธรณ์ ฎีกา คัดค้านคำพิพากษาศาลทหารชั้นต้นได้ เพราะต้องห้ามมิให้อุทธรณ์/ฎีกา ตามมาตรา 61 วรรคสอง พ.ร.บ.ธรรมนูญศาลทหาร พ.ศ. 2498

เมื่อไม่สามารถอุทธรณ์/ฎีกาได้ ถือเป็นการปิดกั้นสิทธิของจำเลยในคดีอาญา และถือเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนขัดต่อหลักการที่ว่าบุคคลทุกคนที่ต้องคำพิพากษาลงโทษในความผิดอาญา ย่อมมีสิทธิที่จะให้คณะตุลาการระดับเหนือขึ้นไปพิจารณาทบทวนการลงโทษและคำพิพากษา อันถูกกำหนดไว้ในกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (International Covenant on Civil and Political Rights) หรือ ICCPR ข้อ 14

(อ้างอิง: https://tlhr2014.wordpress.com/2016/05/23/precha/ และ https://freedom.ilaw.or.th/case/692)