รวมพลคนอยากเลือกตั้งชุมนุมหน้ามาบุญครอง ถูกดำเนินคดี (MBK39)

หลังเสร็จสิ้นกิจกรรมการชุมนุม “หยุดยื้ออำนาจ หยุดยื้อเลือกตั้ง” ที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เมื่อเวลา 19.45 น. นายรังสิมันต์ โรม, นายสิรวิชญ์ เสรีธิวัฒน์ และนายอานนท์ นำภา ได้เข้ามอบตัวกับเจ้าหน้าที่ตำรวจตามหมายจับ ของศาลอาญากรุงเทพใต้ที่ จ.89/2561 ลงวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2561 จากกรณีชุมนุมคนอยากเลือกตั้งที่สกายวอล์คปทุมวัน เมื่อวันที่ 27 ม.ค. 2561 หลังถูกนำตัวไป สน.ปทุมวัน และพนักงานสอบสวนได้แจ้งข้อกล่าวหาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116, ฝ่าฝืนคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 3/2558 และชุมนุมห่างจากเขตพระราชฐานไม่ถึง 150 เมตร ตามมาตรา 7 ของ พ.ร.บ.ชุมนุมสาธารณะฯ แล้ว นายรังสิมันต์ ได้ปฏิเสธที่จะพิมพ์ลายนิ้วมือ ทำให้พนักงานสอบสวนแจ้งข้อกล่าวหานายรังสิมันต์อีกข้อหาหนึ่งในข้อหา "ขัดคำสั่งของเจ้าพนักงานในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ตามประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริ์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 ที่ได้สั่งผู้ซึ่งถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดอาญามีหน้าที่ต้องพิมพ์ลายนิ้วมือ"

นายรังสิมันต์ให้การปฏิเสธ และไม่ลงชื่อในบันทึกแจ้งข้อกล่าวหา พนักงานสอบสวนปล่อยตัวและให้มารายงานตัวอีกครั้งวันที่ 20 ก.พ. 61

(อ้างอิง: บันทึกแจ้งข้อกล่าวหา สน.ปทุมวัน ลงวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2561 และ https://www.tlhr2014.com/?p=6336)

นายรังสิมันต์เข้ารายงานตัวต่อพนักงานสอบสวน สน.ปทุมวัน จากนั้นพนักงานสอบสวนได้ส่งตัวพร้อมสำนวนการสอบสวนให้อัยการศาลแขวงปทุมวัน โดยอัยการนัดฟังผลการพิจารณาสั่งคดีในวันที่ 23 ก.พ. 61 เวลา 10.00 น.

(อ้างอิง: https://www.facebook.com/lawyercenter2014/posts/1582042075178974)

พนักงานอัยการ สำนักงานอัยการสูงสุด (สำนักงานอัยการพิเศษฝ่ายคดีศาลแขวง 6) ได้สั่งฟ้องนายรังสิมันต์ โรม จากกลุ่มฟื้นฟูประชาธิปไตย ในข้อหาฝ่าฝืนประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 เรื่องการดำเนินการเกี่ยวกับการยุติธรรมทางอาญา ต่อศาลแขวงปทุมวัน กรณีไม่ได้พิมพ์ลายนิ้วมือ ระหว่างรับทราบข้อกล่าวหาในคดี #MBK39 ที่สน.ปทุมวัน เมื่อวันที่ 10 ก.พ.61

คำฟ้องของพนักงานอัยการระบุว่าเมื่อวันที่ 10 ก.พ. 61 พันตำรวจโทสมัคร ปัญญาวงศ์ รองผู้กำกับสอบสวน สน.ปทุมวัน ได้แจ้งข้อหาเรื่องการจัดการชุมนุมในรัศมี 150 จากวัง, ฝ่าฝืนคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 3/2558 แก่นายรังสิมันต์ แต่จำเลยได้ฝ่าฝืนไม่ยอมพิมพ์ลายนิ้วมือตามคำสั่งของพนักงานสอบสวน อันเป็นการฝ่าฝืนคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) ฉบับที่ 25 ลงวันที่ 29 ก.ย. 2549

นายรังสิมันต์ได้ให้การปฏิเสธข้อกล่าวหา ศาลแขวงปทุมวันจึงได้นัดพร้อม สอบคำให้การ และตรวจพยานหลักฐาน ในวันที่ 6 มีนาคม 2561 เวลา 9.00 น. และศาลให้ปล่อยตัวไปโดยไม่ต้องประกันตัว

สำหรับประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ระบุให้ผู้ซึ่งถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดอาญามีหน้าที่ต้องพิมพ์ลายนิ้วมือ ลายมือ หรือลายเท้า ตามคำสั่งของพนักงานอัยการ ผู้ว่าคดี หรือพนักงานสอบสวน ผู้ใดฝ่าฝืนมีความผิดฐานกระทำความผิดเกี่ยวกับการยุติธรรม มีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 1 พันบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

(อ้างอิง: https://www.facebook.com/lawyercenter2014/posts/1584472481602600)

ศาลแขวงปทุมวันอ่านและอธิบายฟ้อง นายรังสิมันต์ให้การปฏิเสธพร้อมทั้งยื่นคำให้การเพิ่มเติมเป็นลายลักษณ์อักษร และแถลงต่อศาลว่าประสงค์จะยื่นคำร้องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า ประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) ฉบับที่ 25 เรื่องการดำเนินการเกี่ยวกับความยุติธรรมทางอาญา ลงวันที่ 25 กันยายน 2549 ซึ่งเป็นกฎหมายที่อัยการใช้ฟ้องจำเลย ขัดรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ศาลจึงเลื่อนวันนัดตรวจพยานหลักฐานไปเป็นวันที่ 30 เม.ย. 61 เวลา 09.00 น.

คำให้การเพิ่มเติมของนายรังสิมันต์ระบุข้อเท็จจริงและข้อกฏหมายที่ยืนยันว่า การกระทำของจำเลยไม่เป็นความผิดตามฟ้องของโจทก์ เนื่องจาก ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 เป็นประกาศที่ในทางรูปแบบและเนื้อหา ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย มาตรา 3, มาตรา 26 และมาตรา 28 นอกจากนี้ การกระทำของจำเลยเป็นการป้องกันสิทธิในการชุมนุมโดยชอบด้วยรัฐธรรมนูญและกฏหมายที่พอสมควรแก่เหตุจึงไม่ถือว่าเป็นความผิดตามกฏหมาย

(อ้างอิง: คำให้การเพิ่มเติมของจำเลย ศาลแขวงปทุมวัน คดีหมายเลขดำที่ 177/2561 ลงวันที่ 6 มี.ค. 2561)

รังสิมันต์ได้ยื่นคำร้องต่อศาลแขวงปทุมวันขอให้ส่งให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิฉัยว่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ไม่มีสถานะเป็นกฎหมาย และขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 3, มาตรา 26, มาตรา 28, และมาตรา 29 หรือไม่

ในคำร้องดังกล่าวระบวุ่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ไม่มีสถานะเป็นกฎหมายและใช้บังคับไม่ได้อีก เนื่องจากประกาศของคณะรัฐประหารที่ออกมาในช่วงสภาวการณ์ไร้กฎหมาย จะมีผลบังคับใช้ต่อไปได้ก็ต่อเมื่อรัฐธรรมนูญเขียนรับรองไว้ ซึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 เขียนรับรองให้ประกาศ คปค. มีผลบังคับใช้ แต่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 ไม่ได้รับรองประกาศ คปค. ให้ชอบด้วยกฎหมายและมีผลบังคับใช้อีกต่อไป

และแม้ ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 จะมีสถานะเป็นกฎหมายก็ยังขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ.2560 เนื่องจากคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข เป็นคณะบุคคลที่ได้อำนาจในการปกครองประเทศโดยการใช้กองกำลังทหารและอาวุธสงครามเข้ายึดอำนาจการปกครองแผ่นดินหรือทำรัฐประหาร ซึ่งไม่เป็นไปตามวิถีทางแห่งรัฐธรรมนูญ ขัดต่อมาตรา 3 ในรัฐธรรมนูญที่ระบุว่า “อํานาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุข ทรงใช้อํานาจนั้นทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาล ตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ…”

นอกจากนี้ รังสิมันต์ยังระบุในคำร้องอีกว่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ยังขัดต่อรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ.2560 มาตรา 26, มาตรา 28, และมาตรา 29 โดยมาตรา 26 บัญญัติว่า

“การตรากฎหมายที่มีผลเป็นการจํากัดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลต้องเป็นไปตามเงื่อนไขที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ ในกรณีที่รัฐธรรมนูญมิได้บัญญัติเงื่อนไขไว้ กฎหมายดังกล่าวต้องไม่ขัดต่อหลักนิติธรรม ไม่เพิ่มภาระหรือจํากัดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลเกินสมควรแก่เหตุและจะกระทบต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของบุคคลมิได้ รวมทั้งต้องระบุเหตุผลความจําเป็นในการจํากัดสิทธิและเสรีภาพไว้ด้วย

กฎหมายตามวรรคหนึ่ง ต้องมีผลใช้บังคับเป็นการทั่วไป ไม่มุ่งหมายให้ใช้บังคับแก่กรณีใดกรณีหนึ่งหรือแก่บุคคลใดบุคคลหนึ่งเป็นการเจาะจง”

มาตรา 28 วรรคหนึ่ง บัญญัติว่า “บุคคลย่อมมีสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย”

มาตรา 29 วรรคสี่ บัญญัติว่า “ในคดีอาญาจะบังคับให้บุคคลให้การเป็นปฏิปักษ์ต่อตนเองมิได้”

การที่พนักงานสอบสวนจะบังคับให้บุคคลต้องพิมพ์ลายนิ้วมือของตนให้กับพนักงานสอบสวนเพียงเพราะถูกกล่าวหาในคดีอาญา ซึ่งพนักงานอัยการก็ยังไม่มีคำสั่งฟ้องคดี และศาลก็ยังไม่ได้พิพากษาลงโทษ ย่อมเป็นการละเมิดสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกายของผู้ถูกกล่าวหาในคดีอาญา และย่อมถือได้ว่าเป็นการบังคับให้บุคคลให้การเป็นปฏิปักษ์ต่อตนเอง เพราะว่าการมอบหลักฐานส่วนตนไม่ว่าจะเป็นคำให้การ พยานวัตถุ หรือพยานเอกสาร อันรวมทั้งลายพิมพ์นิ้วมือของตนให้แก่พนักงานสอบสวนนั้นย่อมถือเป็นการให้การของผู้ถูกกล่าวหา ดังนั้น หากผู้ถูกกล่าวหาไม่ยินยอมให้การหรือมอบพยานหลักฐานดังกล่าวกับพนักงานสอบสวน ย่อมถือเป็นสิทธิเด็ดขาดของผู้ถูกกล่าวหา การออกกฎหมายบังคับให้ผู้ถูกกล่าวหาต้องมอบลายพิมพ์นิ้วมือของตนให้กับพนักงานสอบสวนตามประกาศดังกล่าวจึงเป็นการบังคับให้บุคคลต้องให้การอันเป็นปฏิปักษ์ต่อตนเอง

อย่างไรตาม ศาลแขวงปทุมมีคำสั่งให้ส่งศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยเฉพาะประเด็นที่ว่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ.2560 หรือไม่ แต่ไม่ส่งในประเด็นโต้แย้งที่ว่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ไม่มีสถานะเป็นกฎหมายและไม่มีผลบังคับใช้ เนื่องจากศาลแขวงปทุมวันเห็นว่า การยื่นเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยต้องเป็นกรณีที่ศาลหรือคู่ความโต้แย้งว่าบทบัญญัติแห่งกฎหมายขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญเท่านั้น ไม่ได้หมายความรวมถึงสภาพการบังคับใช้กฎหมายด้วย ทั้งนี้ ทนายจำเลยแถลงต่อศาลว่าต้องการคัดค้านคำสั่งศาลที่ไม่ส่งประเด็นโต้แย้งเกี่ยวกับสถานะทางกฎหมายของประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย

ศาลแขวงปทุมวันให้เลื่อนนัดพร้อมเพื่อรอฟังผลการวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ และนัดตรวจพยานหลักฐานไปเป็นวันที่ 31 ก.ค. 2561 เวลา 09.00 น.

(อ้างอิง: https://www.tlhr2014.com/?p=7043)

ศาลแขวงปทุมวันนัดพร้อมและตรวจพยานหลักฐาน คู่ความมาศาล ศาลแจ้งว่า คดีนี้จำเลยยื่นคำร้องขอให้ศาลส่งศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า ประกาศ คปค.ฉบับที่ 25 ขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญ 2560 หรือไม่ ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ ยังไม่มีคำสั่ง ศาลจึงจะดำเนินกระบวนพิจารณาไปก่อนโดยยังไม่มีคำพิพากษา

หลังคู่ความตรวจพยานหลักฐานของอีกฝ่าย โจทก์แถลงขอนำพยานเข้าสืบ 5 ปาก ทนายจำเลยแถลงนำพยานเข้าสืบ 3 ปาก ใช้เวลาสืบฝ่ายละ 1 นัด โดยสืบพยานโจทก์ในวันที่ 26 ก.ย. 61 เวลา 9.00 น. และสืบพยานจำเลยในวันที่ 28 ก.ย. 61 เวลา 9.00 น.

ก่อนพิจารณาคดีศาลได้ให้เก็บเครื่องมือสื่อสารทุกชนิดฝากไว้ที่หน้าบัลลังก์ นัดนี้โจทก์นำพยานเข้าเบิกความ จำนวน 2 ปาก คือ พ.ต.ท.สมัคร ปัญญาวงศ์ ซึ่งเป็นผู้กล่าวหาในคดีนี้ และ พ.ต.ท.ธีรพงศ์ สุทธิจำนงค์ พนักงานสอบสวนผู้แจ้งข้อกล่าวหา

พ.ต.ท.สมัคร เบิกความว่า ขณะเกิดเหตุดำรงตำแหน่งรองผู้กำกับสอบสวน สน.ปทุมวัน เมื่อจำเลยถูกจับกุม มีการสอบปากคำและแจ้งข้อกล่าวหาเสร็จสิ้น จำเลยให้การปฏิเสธ จากนั้นจึงนำตัวจำเลยไปพิมพ์ลายนิ้วมือเพื่อตรวจสอบประวัติอาชญากร แต่จำเลยปฏิเสธไม่พิมพ์ลายนิ้วมือโดยพยานจำไม่ได้ว่าจำเลยแจ้งเหตุผลว่าอย่างไร เมื่อนำชื่อ สกุล และเลขบัตรประชาชนของจำเลยไปตรวจสอบกับกองทะเบียนประวัติอาชญากร ไม่พบประวัติอาชญากรรม

ทนายจำเลยถามค้านเกี่ยวกับการชุมนุมที่สกายวอล์ค สี่แยกปทุมวัน เมื่อวันที่ 27 มกราคม 2561 โดยพยานยอมรับว่า พื้นที่ สน.ที่พยานรับราชการอยู่มีการจัดกิจกรรมทางการเมืองบ่อยครั้ง พยานทราบเรื่องกฎหมายและสถานการณ์ทางการเมือง อีกทั้งพยานทราบว่า ขณะมีการชุมนุมในวันดังกล่าว มีการบังคับใช้รัฐธรรมนูญปี 2560 ซึ่งได้รับรองเสรีภาพในการชุมนุมไว้ในมาตรา 44 แล้ว นอกจากนี้ พยานยังทราบว่ามีการประกาศโรดแมพการเลือกตั้งในเดือนมกราคม 2561 ก่อนจะเลื่อนไปเป็นกุมภาพันธ์ 2562 พยานเห็นว่า การเลือกตั้งเป็นสิทธิและหน้าที่ การเรียกร้องให้มีการเลือกตั้งเป็นการเรียกร้องตามรัฐธรรมนูญ โดยพยานไม่ได้รับรายงานว่า มีการใช้อาวุธและความรุนแรงในที่ชุมนุม อีกทั้งพยานไม่ทราบว่าการชุมนุมในวันนั้นมีเนื้อหาเกี่ยวกับการเรียกร้องให้เลือกตั้งให้เร็วที่สุด แต่ทราบว่ากลุ่มคนที่มาชุมนุมถูกเรียกว่า “กลุ่มคนอยากเลือกตั้ง”

ทนายจำเลยให้ พ.ต.ท.สมัคร ดูประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ซึ่งพยานรับว่าเป็นประกาศที่ออกโดยคณะรัฐประหารที่ใช้กำลังทหารยึดอำนาจรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง โดยประกาศหรือคำสั่งใด ๆ ของ คปค. และ คมช.ถูกรับรองไว้ในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ตามมาตรา 308 ในหน้า 180 แต่พยานไม่ทราบว่ารัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 ที่ประกาศใช้อยู่ในปัจจุบันไม่ได้รับรองประกาศ คมช.ไว้ แต่ทราบว่า รัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ได้สิ้นสุดลงเมื่อมีประกาศ คสช.ฉบับที่ 11/2557 ลงวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ให้ยกเลิกการใช้รัฐธรรมนูญฉบับปี 2550

ต่อมา พ.ต.ท.ธีรพงศ์ เข้าเบิกความโดยระบุว่า ขณะเกิดเหตุเป็นพนักงานสอบสวนในคดี โดยพยานประจำอยู่ที่ สน.ปทุมวัน ในช่วงปี 2555- เมษายน 2560 วันเกิดเหตุเวลา 23.00 น. พยานเป็นพนักงานเวรสอบสวน พ.ต.ท.สมัครได้มาร้องทุกข์กล่าวโทษให้ดำเนินคดีกับนายรังสิมันต์ โรมในข้อหาไม่ยอมพิมพ์ลายนิ้วมือตามคำสั่งของพนักงานสอบสวน หลังจากนายรังสิมันต์ถูกจับกุมตามหมายจับที่ 89/2561 ลงวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2561 ในข้อหายุงยงปลุกปั่นตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116, ขัดคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 3/2558 ข้อ 12 และชุมนุมสาธารณะในรัศมี 150 เมตร จากวังของพระบรมวงศ์ตั้งแต่สมเด็จเจ้าฟ้าขึ้นไป โดยหลังจากที่พยานได้แจ้งข้อกล่าวหาและสอบปากคำ จำเลยให้การปฏิเสธและไม่ยอมลงลายมือชื่อรวมถึงพิมพ์ลายนิ้วมือ พยานจึงได้ส่งชื่อ นามสกุล และเลขบัตรประชาชนของจำเลยไปตรวจสอบที่กองทะเบียนประวัติอาชญากร โดยตรวจแล้วไม่พบประวัติการกระทำความผิด แต่ทางกองทะเบียนประวัติอาชญากรแจ้งว่า หากใช้ลายนิ้วมือในการตรวจสอบจะได้ข้อมูลที่ดีกว่า และหากเป็นชาวต่างชาติจะไม่สามารถตรวจสอบประวัติได้ถ้าไม่ใช้ลายนิ้วมือ หลังจากตรวจสอบไม่พบประวัติการกระทำความผิด พยานจึงสรุปสำนวนและสั่งฟ้องจำเลย

ทนายจำเลยถามค้านเรื่องที่ไม่มีการแจ้งสิทธิผู้ต้องหาในการลงบันทึกประจำวัน พยานตอบว่า เนื่องจากผู้ต้องหาไม่ได้ถูกจับกุมควบคุมตัวจึงไม่ได้มีการแจ้งสิทธิ แต่ได้แจ้งไว้ในบันทึกคำให้การและบันทึกแจ้งข้อกล่าวหา ทนายจำเลยยังถามอีกว่า พนักงานสอบสวนหรือข้าราชการทั่วไปสามารถตรวจหาลายนิ้วมือจากบัตรประชาชนได้หรือไม่ พยานตอบว่าไม่ทราบ แต่ตามระเบียบการสอบสวนต้องส่งไปตรวจที่กองทะเบียนประวัติอาชญากร ส่วนกองทะเบียนประวัติอาชญากรจะใช้ข้อมูลลายนิ้วมือจากกรมการปกครองหรือไม่ พยานไม่ทราบ ทนายจำเลยถามต่อว่า การตรวจลายนิ้วมือนั้นหากพบว่าจำเลยมีการกระทำผิดจะทำให้มีการเพิ่มโทษหรือบวกโทษตามกฎหมายได้ใช่หรือไม่ พยานตอบว่าใช่ ทนายจำเลยจึงถามต่อว่า ในการให้ปากคำโดยทั่วไปผู้ต้องหามีสิทธิที่จะไม่ให้การเป็นปฏิปักษ์ต่อตนเองใช่หรือไม่ ซึ่งพยานยอมรับว่า ใช่

สำหรับพยานปากที่ 3-5 คือ ร.ต.อ.ณรงศักดิ์ เทพจันทร์ตา, ร.ต.อ.สกลวิชญ์ เทพมา ผู้ให้การในฐานะพยานในคดี และ ร.ต.ท.บุญส่ง พงษ์เสน เจ้าพนักงานตำรวจซึ่งมีหน้าที่พิมพ์ลายนิ้วมือ ทนายจำเลยแถลงรับข้อเท็จจริงในบันทึกคำให้การพยาน จึงไม่ติดใจถามค้าน โจทก์แถลงหมดพยาน

จากนั้น ทนายจำเลยได้นำจำเลย ซึ่งอ้างตนเองเป็นพยานเข้าเบิกความ โดยอัยการไม่ติดใจถามค้าน ทนายจำเลยแถลงหมดพยาน ศาลจึงยกเลิกนัดวันที่ 28 กันยายน และเนื่องจากคดีนี้อยู่ระหว่างศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยตามที่จำเลยยื่นคำร้อง ศาลจึงสั่งจำหน่ายคดีไว้ชั่วคราวจนกว่าจะมีคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ จึงจะนัดฟังคำพิพากษาอีกครั้ง

โดยศาลอนุญาตให้ทนายจำเลยแถลงประสงค์จะยื่นคำแถลงปิดคดีภายใน 20 วัน รวมถึงอนุญาตให้คู่ความคัดถ่ายรายงานกระบวนและขอให้คู่ความไม่เผยแพร่รายงานกระบวนและเอกสารในสำนวนนี้ในสื่อออนไลน์หรือสื่อสิ่งพิมพ์ก่อนได้รับอนุญาตจากศาล

ศาลรัฐธรรมนูญได้มีคำวินิจฉัยที่ 2/2562 ลงวันที่ 27 ก.พ. 62 ว่าด้วย ประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 เรื่อง การดำเนินการเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ลงวันที่ 29 กันยายน พุทธศักราช 2549 เฉพาะในส่วนที่กำหนดให้เป็นความผิดและโทษทางอาญา ซึ่งศาลรัฐธรรมนูญเห็นว่าคดีมีข้อเท็จจริงเพียงพอที่จะวินิจฉัยได้ ซึ่งสรุปสาระสำคัญเป็น 4 ประเด็น ดังนี้

ประเด็นที่ 1 การบัญญัติกฎหมายที่ไม่ได้สัดส่วน

ศาลรัฐธรรมนูญเริ่มพิจารณาประเด็นแรก ด้วยการอธิบายบริบทขณะที่ประกาศฉบับดังกล่าวบังคับใช้ ซึ่งบัญญัติให้ผู้ถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิด ไม่พิมพ์ลายนิ้วมือ ลายมือหรือลายเท้าตามคำสั่งของเจ้าพนักงานในกระบวนการยุติธรรม จะต้องได้รับโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 1,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับนั้น ว่าเป็นการบัญญัติกฎหมายที่ได้สัดส่วนพอเหมาะพอควร รวมทั้งต้องระบุเหตุผลความจำเป็นในการจำกัดสิทธิและเสรีภาพไว้หรือไม่

ในประเด็นนี้ศาลมีความเห็นว่า ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 มีความขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ โดยให้เหตุผลว่า การอ้างประกาศฉบับดังกล่าวเป็นการจำกัดสิทธิและเสรีภาพของผู้ต้องหาเพราะในยามที่บ้านเมืองปกติสุข การใช้ชีวิตของปัจเจกบุคคลย่อมแตกต่างไปจากสถานการณ์ที่ประกาศฉบับนี้บังคับใช้ โดยเฉพาะหลังการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560

อีกทั้งการกระทำผิดดังกล่าวมิใช่เป็นการกระทำอันเป็นการร้ายแรงหรือกระทบกระเทือนความสงบสุขของบ้านเมืองถึงขนาดต้องบัญญัติให้เป็นความผิดที่มีโทษทางอาญาที่มีระวาง โทษจำคุกถึง 6 เดือน ตามหลักภยันตราย (principal of harm) ซึ่งใช้เป็นกรอบในการกำหนดความผิดที่มีโทษทางอาญา

ประเด็นที่ 2 ความผิดลหุโทษที่เหมาะสมอยู่แล้ว

ศาลเห็นว่าการบัญญัติให้เป็นหน้าที่ผู้ต้องหาคดีอาญาต้องพิมพ์ลายนิ้วมือ มีลักษณะเป็นการจำกัดสิทธิและเสรีภาพในร่างกายของบุคคลเพื่อประโยชน์ในการสอบสวนหาผู้กระทำผิดในคดีอาญา อีกทั้งการพิมพ์ลายนิ้วมือเป็นสิทธิพื้นฐานเฉพาะตัวของบุคคลไม่ต่างไปจากการลงลายมือชื่อ ซึ่งแม้จะเป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยแล้วก็ตาม ตราบใดที่ยังไม่มีคำพิพากษาว่าเป็นผู้กระทำผิดย่อมถือว่ายังเป็นผู้บริสุทธิ์

ศาลยังมีความเห็นว่า เมื่อชั่งน้ำหนักหลักประกันสิทธิและเสรีภาพของบุคคลกับประโยชน์ส่วนรวมของรัฐตามวัตถุประสงค์ของประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ถือเป็นบทบัญญัติที่เพิ่มภาระและจำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล โดยเฉพาะสิทธิและเสรีภาพทางร่างกายเกินสมควรแก่เหตุ ไม่ได้สัดส่วนหรือไม่ความสมดุลระหว่างประโยชน์ส่วนรวมเมื่อเปรียบเทียบกับสิทธิและเสรีภาพประชาชนที่สูญเสียไป

ดังนั้น ศาลเห็นว่า มีมาตรการทางกฎหมายอื่นซึ่งให้อำนาจแก่เจ้าพนักงานในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเพื่อบังคับให้เป็นไปตามเจตนารมณ์อยู่แล้ว อันได้แก่ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 368 วรรคหนึ่ง ที่เป็นมาตรการลงโทษสำหรับผู้ที่ฝ่าฝืนคำสั่งของเจ้าพนักงานโดยไม่มีเหตุหรือข้อแก้ตัวอันสมควร โดยมีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน 10 วัน หรือปรับไม่เกิน 5,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ อันเป็นความผิดลหุโทษที่เหมาะสมกับการกระทำฝ่าฝืนคำสั่งของเจ้าพนักงานดังกล่าว

ประเด็นที่ 3 การพิมพ์ลายนิ้วมือเป็นสิทธิพื้นฐานเฉพาะตัวของบุคคล

ในประเด็นนี้ศาลเห็นว่า การพิมพ์ลายนิ้วมือเป็นสิทธิพื้นฐานเฉพาะตัวของบุคคลไม่ต่างไปจากการลงลายมือชื่อ ซึ่งแม้จะเป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยแล้วก็ตาม แต่ตราบใดที่ยังไม่มีคำพิพากษาว่าเป็นผู้กระทำผิดย่อมถือว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ สิทธิดังกล่าวจึงย่อมได้รับความคุ้มครองแม้กฎหมายจะบัญญัติให้เป็นหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรม

แต่ย่อมไม่อาจถือเป็นความผิดทางอาญาในฐานที่ไม่ยอมพิมพ์ลายนิ้วมือ ลายมือหรือลายเท้าได้ รัฐชอบที่จะหาวิธีการที่เหมาะสมเพื่อบังคับการให้ผู้ต้องหาที่ไม่ยอมปฏิบัติตามอำนาจหน้าที่ของพนักงานสอบสวนต้องเกิดภาระหรือความรับผิดได้เพียงเท่าที่จำเป็น และพอสมควรแก่กรณีเท่านั้น

บทบัญญัติดังกล่าวจึงเป็นการจำกัดสิทธิและเสรีภาพ ในชีวิตและร่างกายของบุคคลอย่างไม่สมเหตุสมผล ไม่พอเหมาะพอควรตามความจำเป็นและไม่ได้สัดส่วนหรือไม่มีความสมดุลระหว่างประโยชน์สาธารณะหรือประโยชน์ส่วนรวมที่จะได้รับเมื่อเปรียบเทียบกับสิทธิและเสรีภาพที่ประชาชนจะต้องสูญเสียไปอันเนื่องมาจากกฎหมายนั้น

ตลอดจนมีมาตรการทางกฎหมายอื่นที่ทดแทนได้อยู่แล้ว ขัดต่อหลักนิติธรรมรวมทั้งกระทบต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ จึงขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ มาตรา 3 วรรคสอง มาตรา 26 วรรคหนึ่ง และมาตรา 28 วรรคหนึ่ง

ประเด็นที่ 4 ไม่วินิจฉัยว่าคปค. เป็นคณะบุคคลที่ไม่เป็นไปตามวิถีทางประชาธิปไตย

อย่างไรก็ตามศาลรัฐธรรมนูญมิได้หยิบประเด็นโต้แย้งของผู้ต้องหาในประเด็นที่ว่า ประกาศฉบับดังกล่าวขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญ มาตรา 3 เนื่องจาก “คปค.” เป็นคณะบุคคลที่ได้อำนาจการปกครองประเทศโดยการใช้กำลังทหารเข้ายึดอำนาจการปกครองแผ่นดินหรือทำการรัฐประหาร ซึ่งมิได้เป็นไปตามวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข

มีเพียงการระบุไปถึง ขณะที่ประกาศใช้กฎหมายฉบับนั้น เป็นช่วงเวลาที่คปค. กระทำการยึดอำนาจการปกครองแผ่นดินสำเร็จเมื่อวันที่ 19 ก.ย. 2549 และได้ยกเลิกรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 มีการเปลี่ยนแปลงองค์กรที่ใช้อำนาจ โดยให้คปค. ทรงเป็นประมุขใช้อำนาจทั้งในส่วนของอำนาจบริหาร และอำนาจนิติบัญญัติ

ดังนั้นเพื่อให้บ้านเมืองมีความสงบเรียบร้อยเป็นปกติสุขจนกว่าจะมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญตามครรลองของการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข การประกาศใช้กฎหมายดังกล่าว เป็นกรณีจำเป็นในขณะที่บ้านเมืองอยู่ในช่วงการรัฐประหาร และในยามที่บ้านเมืองปกติสุข การใช้ชีวิตของปัจเจกชนย่อมต่างไปจากสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งกรณีไม่พิมพ์ลายนิ้วมือของรังสิมันต์ โรม แตกต่างจากช่วงเวลาที่ประกาศ คปค. ฉบับที่ 25 ประกาศใช้

(อ้างอิง : https://www.tlhr2014.com/?p=11373)

ศาลแขวงปทุมวันพิพากษายกฟ้อง คดีที่รังสิมันต์ โรม อดีตนักกิจกรรมและ สส.พรรคอนาคตใหม่ ถูกฟ้องฐานไม่พิมพ์ลายนิ้วมือตามคำสั่งเจ้าหน้าที่ ฝ่าฝืนประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 ซึ่งเป็นประกาศของคณะรัฐประหารเมื่อปี 2549 เนื่องจากประกาศดังกล่าวมีเนื้อหาขัดต่อรัฐธรรมนูญ ใช้บังคับไม่ได้

ประมาณ 10.00 น. ห้องพิจารณาคดีที่ 2 ศาลแขวงปทุมวัน ผู้พิพากษาออกนั่งพิจารณาคดี อ่านคำพิพากษาคดีของรังสิมันต์ โรม ที่ถูกฟ้องฐานฝ่าฝืนประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 ระบุว่า ผู้ฝ่าฝืนไม่พิมพ์ลายนิ้วมือ ลายมือ หรือลายเท้า ตามคำสั่งพนักงานอัยการ ผู้ว่าคดี หรือพนักงานสอบสวน มีความผิดฐานกระทำความผิดเกี่ยวกับการยุติธรรม ต้องระวางโทษจำคุไม่เกิน 6 เดือน ปรับไม่เกิน 1,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

ศาลพิเคราะห์แล้วเห็นว่า เมื่อวันที่ 10 ก.พ. 2561 พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหารังสิมันต์ฐานชุมนุมทางเมืองและสั่งให้พิมพ์ลายนิ้วมือ แต่ผู้ต้องหาปฏิเสธ เป็นการฝ่าฝืนประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 คดีมีปัญหาที่ต้องวินิจฉัยว่าการกระทำของจำเลยเป็นความผิดตามฟ้องหรือไม่

ศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยที่ 2/2562 ให้ประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 25 เรื่อง การดำเนินการเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญเฉพาะในส่วนที่กำหนดให้เป็นความผิดและโทษทางอาญา และเมื่อบทบัญญัติดังกล่าวมีเนื้อหาขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญจึงใช้บังคับไม่ได้ พิพากษายกฟ้อง